Herinneringen van Alie aan de Tweede wereld oorlog

Na de oorlog toen we al in Spanga woonden, is Riet nog wel bij ons op bezoek geweest. Ik ben wel bij Riet Vlaardingerbroek in Loosduinen te logeren geweest, dan gingen we naar zee en toen ben ik ook voor het eerst van mijn leven naar de Bijenkorf geweest. Er was een grote serre bij het huis waar ze woonden met een heel grote tafel, en daar zat het gezin dan te eten. Er werkte aan het Voetpad een arbeider bij Va, Ale Veenbaas, en daarmee is Riet getrouwd. Zijn broer heette Foppe. De familie Veenbaas woonde verderop aan het Voetpad op een klein boerenbedrijfje. Ale en Foppe Veenbaas werkten dus bij Va. Kijk, in die tijd was het allemaal veel drukker dan nu. Als je er nu komt gebeurt er niks.

Er kwamen veel dorpelingen in de oorlog melk bij Va halen. Daar was ook een man bij die fout was. Hij had recht tegenover de boerderij aan de Grintweg een sigarenwinkeltje, dus schuin tegenover de kerk had je de werkplaats/garage van Van Loenen, en dan kwam er een wagenmakerij en dan had je enkele huizen met winkeltjes, en daar was die sigarenwinkel dus bij. Op een dag kwam die foute man weer melk halen. Va had een radio, en die had ie goed verstopt op een geheime plaats, want je mocht geen radio hebben. Die foute man kwam in huis, toen ie melk had gekregen en hij begon een heel verhaal ik weet niet waarover, en toen wees hij tijdens het verhaal al gebarend telkens naar de plaats waar de radio verborgen was. Van en Moe wisselenden blikken van verstandhouding maar er is gelukkig niets gebeurd, Va en Moe moesten natuurlijk geen vin verroeren en niets zeggen.

Ik herinner me de oorlog nog heel goed. Er kwamen op een gegeven moment allerlei vliegtuigen over, en daar sprongen mensen uit. In de oorlog zijn we nog geëvacueerd geweest naar de Heerenweg onder Heerenveen. Alle koeien en kalveren gingen mee. We zagen toen de Duitsers langs de weg naar Leeuwarden trekken, ik weet nog dat moe voor het raam stond te huilen. Va was toen niet thuis, hij was gemobiliseerd in Lisse en lag daar met de infanterie in de duinen. 1 Opa Pieter Bouwen bleef in Spanga op zijn boerderij zitten waar hij zat. ‘Er gebeurt toch niks’.

We liepen van de boerderij in Scherpenzeel naar school en weer terug. Op een keer liepen we naar huis, en de meester liep met ons mee. Toen was er een sireneachtig geluid te horen, en de schoolmeester schrok zo, dat hij bij de smid onder de werkbank vloog. Wat ik mij ervan herinner liepen wij gewoon door.

Hiervoor heb ik al aangegeven, dat er in en vlak na de oorlog veel mensen uit de stad bij va en moet kwamen. Dat was ook in de hongerwinter zo. Kijk, op het platteland was nog wel eten. Ik herinner me een jongen, Jaap van der Hurk, die was zo ondervoed, die kon geen melk verdragen. Als ie melk dronk kwam het er zo weer uit. Eten ook. Met langzaam eten kwam hij er langzaam weer bij. Die Jaap kwam samen met Hans Falkenhagen en Hannie Heidanus. Ze zijn mee verhuisd naar de boerderij in Spanga, maar daar zijn ze niet lang meer geweest. Ik kan me overigens niet precies meer herinneren, wanneer we zijn verhuisd, 1945 of 46 denk ik. Ik zat nog op de lagere school. De broer van Hans, de toneelspeler Rudy Falkenhagen, was bij oom Tette.

Geregeld kwamen er in de oorlog vliegtuigen over. Dat vond ik toen wel spannend. Op een dag kwam het ene na het andere vliegtuig naar beneden omdat ze aangeschoten waren. Ik zag overal parachutes in de lucht. Ik liep toen op het voetpad en hoorde in de verte een V1 inslaan.

Toen Va in de mobilisatie zat droeg hij een uniform met windsels om de benen. Moe moest hem helpen om de windsels om te doen. Ik zie de windsels nog zitten. Va kwam veel op bezoek bij de familie Roelse in Lisse. Meneer Roelse was getrouwd met een nicht van va, Trijntje Roukema. De ouders waren tante Aukien en haar man. Tante Aukien was een zuster van mijn grootmoeder Heintje. De familie Roukema woonde in het huis waar later dus die politieagent woonde, bij de pastorie. De dominee die er toen was, dominee Scholte, kwam veel op bezoek bij de familie Roukema. Dat was voor de oorlog. Er moeten brieven zijn die Va schreef vanuit Lisse aan Moe. Of aan omoe en opa. Maar waar zijn die? Van gebruikte in de brieven Stellingwerfse woorden tussen het Nederlands. Dan schreef hij: die en die was poter’. Maar va was niet kleinzerig/kleinzielig. Het was voor moe wel een verdrietige periode, toen va in dienst was.

Verhaal dat Piet van der Lende van va gehoord heeft

Over de legering in Lisse vertelde Va oa het volgende verhaal. Zijn compagniescommandant was een oudere kapitein, die de gevechten met de Duitsers aanzag. Er waren al drie compagnieën infanteristen de duinen ingegaan, om tegen de Duitsers te vechten. De Duitsers waren met parachutisten achter de Nederlandse linies gekomen, en zij hadden zich verschanst in de duinen. De kapitein concludeerde, dat de Nederlandse militairen kansloos waren. Nadat er al drie compagnieën infanteristen waren gegaan, was zijn compagnie aan de beurt, de compagnie waar Va toe behoorde, om de duinen in te gaan. Maar de oudere wat bedaagde kapitein zei: ‘ we hebben geen kans, we gaan niet’. Kort daarna zijn de Nederlandse militairen door de Duitsers krijgsgevangen gemaakt. Va kon vrij snel daarna alweer naar huis, want het was een pre voor de Duitsers dat hij boer was. ‘ De boeren moeten het voedsel produceren dat wij nodig hebben’ zeiden de Duitsers, ‘dus die mogen het eerst naar huis’.

samenstelling tekst en lay out pagina: Piet van der Lende